साभ नेपालको सामाजिक सांस्कृतिक अनुसन्धान

आगमनखबर संवाददाता

नेपालको शिक्षा, पर्यटन र संस्कृतिका क्षेत्रमा काम गरिरहेको साभ नेपालमार्फत यसवर्ष पनि विभिन्न अनुसन्धान, तालिम तथा गोष्ठीका कामहरु सम्पन्न भएका छन् ।

वर्तमान समयमा झ्याङ्गिँदै गएका सामाजिक विकृतिहरू, हाम्रो मौलिक संस्कृतिले भोग्नुपरेको अस्तित्वको संकट, प्रतिकूल बन्दै गएको पर्यावरण, हाम्रा नानीबाबुहरूले झेलिरहेको मनोवैज्ञानिक समस्या र अभिभावकको अपेक्षित भूमिका, बिग्रँदो युवापुस्ता आदि जल्दाबल्दा विषयहरूसँग सम्बद्ध श्रव्य–दृश्य सामग्रीहरूको उत्पादन र प्रशारणमार्फत् नेपाली समाजमा सामाजिक सचेतना अभिवृद्धि गरी स्वस्थ समाज निर्माणमा आफूसक्दो टेवा पुर्याउने उद्देश्यले यस संस्थाको स्थापना भएको यस संस्थाका अध्यक्ष तुलसी प्रभासले बताउनुभयो ।

आ–आफ्नो क्षेत्रमा स्थापित परिचय बनाइसक्नुभएका विज्ञहरूलाई साथमा लिएर स्थापना गरिएको यस संस्थामार्फत् हाम्रा मौलिक संस्कृतिको जगेर्ना गर्नका लागि विभिन्न अनुसन्धानका कामहरू सम्पन्न भएका छन् । स्थानीय सरकार, प्रदेश सरकार, संघीय सरकार र पर्यटन बोर्ड तथा विद्यालयहरुसँग सहकार्य गरेर यस संस्थाले आफ्ना गतिविधि सञ्चालन गरिरहेको छ । विद्यालयसँग सम्बन्धित रहेर विद्यार्थी, अभिभावक, शिक्षक, प्रधानाध्यापक तथा विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्षहरुका लागि समसामयिक विषयवस्तुमा तालिम तथा सेमिनारहरु सञ्चालन गर्दै आएको छ ।

हाम्रो पहिचान भनेका हाम्रै संस्कृति हुन् । युगौँदेखि नेपाली समाजले मौखिक रूपमा जोगाउँदै आएका हाम्रा लोक परम्परा र लोक व्यवहारको खोजी गरेर त्यसलाई लिपिबद्ध गरिएन भने अवका दिनमा ती संस्कृति हराएर जाने निश्चित छ । नेपालमा बसोबास गर्ने हरेक जातजातिको पहिचान गरी उनीहरूका लोक संस्कृतिको अनुसन्धान गर्ने र त्यसलाई लिपिबद्ध गरी प्रतिवेदन तयार पार्ने र त्यसैका आधारमा अनुसन्धानात्मक भिडियो डकुमेन्ट्री तयार पार्ने ऐतिहासिक कार्य यस संस्थाले गर्दै आएको छ । त्यसका साथै धार्मिक, सांस्कृतिक, पुरातात्विक, पर्यटकीय तथा ऐतिहासिक स्थलहरूको खोजी गरेर त्यसको बारेमा अनुसन्धानमुलक डकुमेन्ट्री तयार गर्ने अभियान पनि संस्थाको रहेको छ ।

हाम्रा गाउँ– ठाउँको पहिचान गराई स्वदेश तथा विदेशमा प्रचार–पसार गराउने र आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकहरू भित्र्याउने उद्देश्यले थालिएको यस प्रयासबाट विभिन्न स्थानमा होमस्टेहरु पनि सञ्चालनमा आएका छन् ।

साभ नेपाल संस्थामार्फत् सम्पन्न कामका केही सकारात्मक परिणामहरु :-

# पुतलीबजार नगरपालिकाको अध्ययन पछि लोप हुनै लागेको ज्यामिरेको घाटु, झोरा र काल्खुको सोरठी संरक्षण भएका छ्न् ।
# भीरकोट नगरपालिका कालिकाकोटको हनुमान नाच राष्ट्रिय रूपमै स्थापित भएको छ । छाङ्छाङ्दीको हराइसकेको डण्डी नाच, केगाको घाटु र कृष्णचलित्र पनि संरक्षण भएका छ्न् ।
# भीरकोट नगरपालिका वडा नं ८ मा ओखतीपानी तमुनाशा सामुदायिक होमस्टे सञ्चालनमा आएको छ ।
# वालिङ नगरपालिका पाठेखोलाको भजनका लागि नगरपालिकाले बेलाबेलामा सहयोग गर्दै आएको छ । त्यहाँको श्रवणकुमारको भजन संरक्षण भएको छ ।
# गल्याङ नगरपालिकाका भजन, सोरठी, मारुनी, नौमतीबाजा आदि संरक्षणका लागि नगरपालिकाले सहयोग गरेको छ ।
# व्यास नगरपालिकाको भजन, त्यहाँको स्यार्गा, कौरा, दुरा नाच, दराई नाच आदि संरक्षण भएका छ्न् । कुसुण्डा बालिकाले हाम्रै पहलमा निशुल्क पढिरहेकी छ्न् ।
# देवदह नगरपालिकामा ३ वटा होमस्टे संचालित छ्न् । त्यहाँका गुरुङ, मगर र थारू समुदायका संस्कृति संरक्षण भएका छ्न् ।
# रामग्राम नगरपालिका भित्रका मधेसी समुदायका संस्कृति, पेशा आदि संरक्षणका लागि नगरपालिकाले योजना बनाएको छ । रामग्राम स्तुपाको प्रचार प्रसार भएको छ । जडिबुटी उद्यान निर्माण भएको छ ।
# पाल्हिनन्दन गाउँपालिकाका मधेसी समुदायका संस्कृति र पेशा संरक्षणको लागी गाउँपालिकाले विभिन्न योजना ल्याएको छ ।
# सरावल गाउँपालिकाको भजन, त्यहाँका मधेसी र मुस्लिम समुदायको संस्कृति, पेशा संरक्षणको पहल भएको छ ।
# तिलोत्तमा नगरपालिकाको सेमरीमा थारू समुदायको होमस्टे सन्चालन भएको छ ।
# मध्यबिन्दू नगरपालिकाका सिमान्तकृत जातिको अध्ययन पछि उनीहरूको उत्थानका लागि नगरपालिकाले योजनाहरू निर्माण गरेको छ ।
# ठाउँ ठाउँमा पर्दा भित्र लुकेका संस्कृतिका वाहकहरूलाई पर्दा बाहिर ल्याउने, सम्मान गर्ने, पुरस्कृत गर्ने कामहरू भएका छ्न् ।
# तनहुँका दुरा र दरै जातिमा प्रचलित लोकनाचहरुको अभिलेख तयार भएको छ ।
# विद्यालयहरुमा विद्यार्थी, अभिभावक, शिक्षक र व्यवस्थापन समितिका लागि आवश्यक तालिमहरु सम्पन्न भएका छन् ।

स्थापनाको छोटो समयमा नै विभिन्न क्षेत्रका विज्ञहरुलाई साथमा लिएर सञ्चालन गरिएका महत्वपूर्ण कामले गर्दा समाजमा सकारात्मक सन्देश प्रवाह भएको संस्थाका अध्यक्ष प्रभासले जानकारी गराउनु भयो