आमाको दूध अब ‘मिल्क बैंक’ मा

आमाहरूले दान गर्ने दूध सुरक्षित रूपमा राखेर शिशुलाई खुवाउन मिल्ने गरी थापाथलीस्थित परोपकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग अस्पतालमा ‘ह्युमन मिल्क बैंक’ स्थापना गर्न लागिएको हो । अस्पतालकी निर्देशक डा. संगीता मिश्रका अनुसार तीन महिनाभित्र उक्त बैंक सञ्चालनमा आउनेछ । ‘मुलुकमा अझैसम्म ह्युमन मिल्क बैंक नहुनु धेरै दुःखद स्थिति हो । हामी अस्पतालमा स्थापना गर्दैछौं,’ उनले भनिन्, ‘मिल्क बैंकले आकस्मिक स्थितिमा शिशुहरूलाई आमाको दूध सुनिश्चित गर्नेछ ।’

प्रसूति गृहमा स्थापना हुन लागेको मिल्क बैंकले दूध दान गर्ने आमाहरूको सबैभन्दा पहिला एचआईभी/एचबीएसजी/डब्लूबीआरएललगायत परीक्षण गर्नेछ । परीक्षणमा कुनै समस्या नदेखिए ब्रेस्ट मिल्क पम्पको माध्यमले आमाको दूध संकलन गरिन्छ । उक्त दूधको गुणस्तर ‘मिल्क एनलाइजर’ को माध्यमले सुनिश्चित गरिन्छ । त्यसरी संकलन गरिएको दूधमा कुनै रोगव्याधि नरहेको परीक्षणबाट सुनिश्चिततापछि पास्चराइजेसन गरेर एक सय मिलिलिटरको बोतलमा राखिन्छ । त्यसपछि माइनस २० डिग्री सेल्सियस तापक्रमको डिप फ्रिजरमा राखिने उक्त बोतल आमाको दूध नपाएका शिशुलाई उपलब्ध गराइनेछ ।

मिल्क बैंकमा दुई प्रकारका आमाले आफ्नो दूध दान गर्न सक्नेछन् । एकथरी स्वेच्छाले दान गर्न सक्नेछन् भने अर्काथरी ती आमा जसले आफ्नो बच्चालाई दूध चुसाउन सक्दैनन् वा जसको दूध शिशुले खाँदैनन् । यसबाट उनीहरूमा दूध खुवाउन नपाउँदा देखिने स्वास्थ्य समस्या पनि हट्ने डा. मिश्र बताउँछिन् ।

‘वर्षौंदेखि हामीले मिल्क बैंकका लागि आवाज उठाउँदै आएका थियौं । जे होस् धेरै ढिलो भए पनि स्थापना लागेको छ,’ कान्ति बाल अस्पतालका निर्देशक एवं वरिष्ठ बालरोग विशेषज्ञ प्रा.डा. आरपी बिच्छाले भने, ‘नवजात शिशुका लागि आमाको दूधको कुनै विकल्प छैन । आफ्ना शिशुलाई स्तनपान गराउन नसकेका आमाहरूका लागि मिल्क बैंकले ठूलो गुन लगाउँछ ।’

नेपालका लागि मिल्क बैंक नौलो अवधारणा भए पनि छिमेकी मुलुक भारतमा करिब ५० वटा सञ्चालनमा छन् । विश्वभर करिब ६ सयभन्दा बढी मिल्क बैंक छन् । पहिलो पटक सन् १९०९ मा अस्ट्रियामा ह्युमन मिल्क बैंक खोलिएको थियो । कान्तिपुरदैनिकमा खबर छ ।