कुकुर तिहार

बिष्णु प्रसाद पोखरेल (शिक्षक वेद विध्याश्रम)

कुकुर र अन्य प्राणीहरूलाई जुन मनुष्य समभावले हेर्दछ त्यो नै ज्ञानी हो। भगवान श्रीकृष्णको महावाणिले यस पृथ्वीमा उत्पन्न भएका सबै जनावर समान र बराबर हैसियतका छन्। कुन असल र खराब छ भन्ने कुरा उसको ज्ञानले छुट्याउने विषय हो भन्ने कुरा गीतामा बताउनु भएको छ।

द्वौ श्वानौ श्यामसबलौ वैवश्वतकुलोद्भवौ।

यमपञ्चकको दोश्रो दिन यमदूतका रुपमा परिचित कुकुरको पूजा गर्दै ससम्मान भोजन गराइन्छ। यमराजको कुलमा काला – काला डरलाग्दा दुईवटा कुकुर यम दूतका रुपमा रहेका छन्। यमको पार्षदका रुपमा रहेका श्वानहरू स्वकर्मानुसार पुण्यात्माहरूको स्वागत र नरकगामीहरूलाई मनुष्य जन्ममा गरेका पापकर्मानुसारको दण्ड दिन उद्यत छन्।

मानवीय गुणले युक्त यस जनावरमा घ्राण शक्तिद्वारा अदृश्य वस्तुहरू पत्ता लगाउन सक्ने क्षमता हुन्छ । सालिन र भद्र मानिसलाई पुच्छर हल्लाई – हल्लाई लटपटिने र दुष्मनलाई दोलो काटी झम्टिने र कालको मुखमा पार्न समेत पछाडी नपर्ने कुकुरलाई मानिसहरूले आफ्नो सम्पत्ति सुरक्षाका लागि विश्वासिलो माध्यम बनाएका हुन्छन्। घर मालिक प्रति बफादार रही घरको सुरक्षा गर्नु र शत्रुहरूको दोलो काट्नु यसको विशेषता हो।

घर – घरमा शौखको रुपमा यसलाई पाल्ने गरेको देख्न सकिन्छ। मानिसले पत्ता लगाउन नसक्ने केसहरूलाई सहज तरिकाले पत्ता लगाउन सक्ने क्षमतावान् कुकुरलाई राष्ट्रिय सुरक्षा र अनुसन्धानमा व्यापक रुपमा प्रयोग गरिन्छ। नेपाल प्रहरीमा तालिम प्राप्त कुकुरहरूलाई उचित तरिकाले रेखदेख पालन पोषण गर्दै दर्जा नै किटानी गरिएको हुन्छ।

मांसप्रिय जनावर भएकोले सढे गलेका वस्तुहरूमा रमाउने र सिनो लगायतका फोहरहरूको व्यवस्थापनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने यस परोपकारी जन्तुलाई यम दूतका रुपमा पूजा गर्ने हाम्रो विशिष्ट परम्परा हो।

• Categories
• #धार्मिक