यस्तो छ कुशे औंशि अर्थात बाबूको मुख हेर्ने दिनको धार्मिक मान्यता

सुशिल सुबेदी

नेपाल मा हिन्दु धर्मावलम्बीहरु ले भाद्र कृष्ण औँसीका दिन मनाउने कुशे औंशि अर्थात बाबुको मुख हेर्ने पर्व देशभर पितालाई विशेष सम्मान गरी मनान्छ ।

‘पितृदेवो भव’ भन्ने धार्मिक मान्यताअनुरूप यस दिन छोराछोरीहरूले आफ्ना बाबुलाई श्रद्धापूर्वक रुचिअनुसारको खाना खुवाई आशीर्वाद प्राप्त गर्ने गर्छन । सुख मिल्छ । आजको दिन पिताप्रति आदर सम्मानका साथ छोराछोरीहरू परम्पराअनुसार आ–आफ्ना बाबुलाई मन पर्ने मिठाइ तथा भोजन खुवाइ आदर सम्मान प्रकट गर्ने र बाबुको मुख हेर्ने गर्दछन् ।

बाबु परलोक भइसकेकाहरूले गोकर्ण अथवा अन्य तीर्थस्थलमा गई तर्पण तथा सिदादान गरेमा पुण्य मिल्नाका साथै आफ्नो कुल स्थिर हुने बुद्धोक्त पाराजिकाय नामक धर्मग्रन्थमा उल्लेख छ ।

त्यसैले आजको दिन गोकर्णेश्वर महादेव मन्दिर र बेत्रावतीलगायत स्थानमा मेला विशेष मेला लाग्छ । गोकर्णमा विशेष मेला लाग्ने भएकाले आजको औँसीलाई गोकर्णे औंसी पनि भनिन्छ ।यस अवसरमा मन्दिर परिसरमा दिवङ्गत बाबुको नाममा तर्पण, पिण्डदान तथा सिदादान गर्नेहरूको भीड लाग्ने गरेपनि यस वर्ष कोरोना भाइरसको सङ्क्रमण बढ्दै गएकाले मन्दिर क्षेत्र पूर्ण रुपमा सिल गरिएको छ ।

आज कै दिन वर्षभरि देवकार्य तथा पितृ कार्यलगायत धार्मिक कर्मका लागि अत्यावश्यक पर्ने पवित्र कुश घर–घरमा भित्र्याईन्छ ।

शास्त्रोक्त विधिअनुसार ब्राह्मणद्वारा पूजा गरी उखेलेर जजमानकहाँ पु¥याइएको कुश घरमा राख्नाले परिवारको कल्याण हुने धार्मिक विश्वास छ । धर्मशास्त्रविद् एवं नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिका अध्यक्ष प्रा डा रामचन्द्र गौतमले आजका दिन उखेलिएको कुश वर्षभर प्रयोग गर्न सकिने र अरु दिन उखेलिएको कुश आजकै दिन मात्र उपयोग गर्न सकिने शास्त्रीय मान्यता रहेको बताउछन् ।

कुश, तुलसी, पीपल र शालिग्रामलाई भगवान् विष्णुको प्रतीक मान्दछन् । सृष्टिकर्ता ब्रह्माजीले विवेकशील प्राणीसँगै पवित्र कुश पनि उत्पन्न गर्नुभएको धार्मिक विश्वास छ ।